Karbonsuzlaşma ile birlikte yaşanacak dönüşüm sürecinde en çok tartışılan konulardan biri, bu dönüşümün istihdamda yaratacağı etkiler ve bu etkilerin adil dönüşüm çerçevesinde ele alınmasıdır. Dönüşümün sosyoekonomik etkilerini ölçmek amacıyla yapılan çalışmalar, ulusal düzeydeki etkilerin boyutunun küçük olduğunu göstermekle birlikte, bu tür makro çalışmaların bölgesel düzeyde yaşanabilecek büyük ölçekli olumsuz etkileri saptayamadığı bilinmektedir.
Türkiye’nin mevcut istihdam stratejisi, yeni yatırımlar aracılığı ile yeni istihdam imkanları yaratmak ve böylelikle işsizliği azaltmaya odaklanmaktadır. Türkiye’nin 2021’de net sıfır karbon hedefini açıklamasının ardından, yapılan çalışmalarda ve yayınlanan politika dokümanlarında adil dönüşüm özellikle istihdam boyutuyla odak noktalardan biri haline gelmiştir. 2022’de düzenlenen İklim Şurası’nın sonuç raporunda “yerinde istihdam”, “insana yakışır istihdam”, “sosyal koruma” ve “çalışanların refahı” kavramlarının vurgulandığı, istihdam politikalarının bölgesel kalkınma ile ilişkilendirildiği kararlar yer almıştır. Son dönemde yayımlanan yeşil ve dijital dönüşümü odağına alan 12. Kalkınma Planı gibi ulusal plan dokümanlarında da yeşil dönüşüm sürecinden çalışanların olumsuz etkilenmemesi için adil geçiş mekanizmalarının kurulması hedeflenmektedir.
SHURA Enerji Dönüşümü Merkezi tarafından hazırlanan “Adil Dönüşüm ve Bölgesel İstihdam: Türkiye İçin Politika Seçenekleri” raporu, Türkiye için kısa ve orta vadede karbonsuzlaşma faaliyetlerinin merkezinde yer alacağı öngörülen kömür (madencilik ve elektrik üretimi) ile Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) kapsamındaki sektörlerdeki dönüşümün istihdam üzerinde yaratacağı bölgesel riskleri ölçmeyi ve bunlara yönelik politika önerileri geliştirmeyi amaçlamaktadır. Etkili politika önerilerinin oluşturulabilmesi için ilçe düzeyine kadar inebilen bir durum tespiti ihtiyacından yola çıkarak, SKDM ve kömür sektörleri için ülke ölçeğinden bölge, il ve ilçe ölçeğine kadar uzanan bir izlek oluşturulmuş, her bir sektör için ayrı ayrı bölge, il ve ilçe düzeyinde istihdam özellikleri ve dönüşüm nedeniyle risk altındaki istihdam sayısı belirlenirken, diğer yandan sektörlerin tamamı dikkate alınarak dönüşümde öne çıkan bölgeler saptanmıştır.
